Stel je voor: je staat op een feestje en raakt in gesprek met een charmante vreemdeling. Ze zegt: “Ik ben altijd zo slecht in dingen.” Dat klinkt ernstig, toch? Maar wat bedoelen ze eigenlijk? Welke dingen? Altijd? Zijn ze ook slecht in slapen? Ademhalen? Of alleen in het winnen van karaoke-wedstrijden? Voor je het weet, glijden jullie de diepte in, geleid door een van de meest magische hulpmiddelen in communicatie: het metamodel.

Maar wacht, wat ís het metamodel eigenlijk? Kort gezegd is het een verzameling vragen die je kunt stellen om ruis in communicatie te verwijderen, te achterhalen wat mensen écht bedoelen en jezelf of een ander uit beperkende overtuigingen te bevrijden. Het is dé manier om generalisaties, vervormingen en weglatingen te ontmantelen. En geloof me, die drie zijn overal.

Een wereld vol ruis en vaagheid
Misschien vraag je je af waarom we überhaupt zoveel “ruis” in onze taal gebruiken. Nou, stel je voor dat iedereen altijd alles tot in de kleinste details zou uitspreken. Een simpele vraag als “Hoe was je dag?” zou veranderen in een zesdelige Netflix-documentaire. Dus we generaliseren. “Goed,” zeggen we, terwijl we vergeten te vermelden dat de koffie vanochtend net iets te bitter was en dat we drie keer onze sleutels kwijt waren.

Generaliseren is handig, maar het is ook misleidend. En precies daar komt het metamodel in beeld. Het helpt je de gaten in die oppervlakkige woordenstroom te dichten en toegang te krijgen tot wat mensen écht voelen, denken of proberen te verbergen (al dan niet bewust). Zoals meester-beïnvloeders vaak laten zien: informatie is macht. Hoe meer je weet, hoe meer invloed je kunt uitoefenen. Het metamodel geeft je die toegang.

De geheimen van meester-beïnvloeders
Kijk eens naar enkele van de meest invloedrijke figuren uit de geschiedenis, fictief of echt. Van Sherlock Holmes tot Oprah Winfrey, ze hebben allemaal iets gemeen: ze weten hoe ze vragen moeten stellen. Niet zomaar vragen, maar vragen die dóórboren tot de kern van een probleem, een overtuiging of een ervaring. Met het metamodel kun jij dat ook.

Neem bijvoorbeeld iemand die zegt: “Niemand luistert ooit naar mij.” Oei, dat klinkt pijnlijk. Maar als we het metamodel erbij pakken, wordt het interessant. Wie is “niemand”? Wat bedoelen ze met “ooit”? Wat willen ze eigenlijk zeggen? Door vragen te stellen, maak je de uitspraak specifieker en haal je de kracht uit de beperkende overtuiging. Misschien blijkt het uiteindelijk alleen om hun kat te gaan, die tijdens het eten geen aandacht geeft.

Omdenk-magie: Een wereld in beweging brengen
Het metamodel is eigenlijk een soort omdenk-techniek. Het is alsof je een dominosteen omver tikt, maar in plaats van chaos, krijg je helderheid. Wanneer iemand vastzit in een beperkende gedachte of een conflict, kun je met het metamodel dat hele wereldbeeld opschudden. Niet door hun visie aan te vallen, maar door nieuwsgierig te onderzoeken. Je zegt als het ware: “Vertel me meer. Hoe werkt dat precies?” Of: “Als ik dat ook zou willen leren, hoe doe ik dat?” En voordat ze het doorhebben, beginnen ze hun eigen beperkingen te ontmantelen.

Praktische toepassing: Van frustratie naar verlichting
Stel je voor dat je een collega hebt die zuchtend opmerkt: “Dit project gaat sowieso mislukken.” Hoe frustrerend! Maar met het metamodel kun je deze opmerking transformeren. Vraag: “Wat bedoel je met ‘sowieso’? Wat maakt dat je dat denkt? Is er een moment geweest waarop een project wél slaagde?” Door deze vragen breng je nuance in hun zwart-witdenken, en wie weet, misschien komt er zelfs een sprankje hoop.

Hetzelfde kun je toepassen op jezelf. Stel dat je denkt: “Ik kan dit niet.” Gebruik het metamodel: “Wat bedoel ik met ‘dit’? Wat zou ik nodig hebben om het tóch te kunnen? Wanneer heb ik eerder iets overwonnen wat moeilijk leek?” Plotseling zet je je brein aan het werk om nieuwe mogelijkheden te vinden.

Wanneer je het metamodel niét moet gebruiken
Laten we eerlijk zijn: het metamodel is een krachtig instrument, maar niet altijd geschikt. Gebruik het vooral niet op feestjes of in sociale situaties waar gezelligheid belangrijker is dan diepe inzichten. Als iemand enthousiast roept: “Ik hou van pizza!”, dan is het niet het moment om te vragen: “Wat bedoel je met ‘hou van’? Welke pizza precies? Is dit altijd zo geweest, of is het een recente ontwikkeling?” Je vrienden zullen je raar aankijken.

Een krachtig hulpmiddel in je toolkit
Het metamodel is een levens veranderend hulpmiddel. Het helpt je om helderheid te scheppen in je communicatie, beperkende gedachten te doorbreken en anderen op een dieper niveau te begrijpen. Zie het als een mentale zaklamp die verborgen hoekjes van de geest verlicht. Dus waar wacht je nog op? Pak die zaklamp en ga op ontdekkingstocht. Wie weet welke nieuwe inzichten en mogelijkheden je tegenkomt.
Oh, en als iemand zegt: “Dat werkt niet,” weet je nu wat je moet vragen. 😉
Eindnoot: Heb jij het metamodel al eens geprobeerd?