Er is iets fascinerends aan ons brein. Het is een meester in associëren. Herinner je je dat ene liedje van je middelbare schooltijd? Zodra het begint, sta je ineens weer in die aula met dat vreemde kapsel en de vlinders in je buik. Of die geur van versgebakken appeltaart die je direct terugbrengt naar de keuken van oma. Het lijkt bijna magie, maar nee, dit is de kracht van ankeren – oftewel het Pavlov-effect in volle glorie.

Maar wat nou als je deze kracht bewust kunt gebruiken? Stel je voor: je kunt jezelf motiveren, kalmeren of zelfs instant happy maken door simpelweg een “knop” in je brein in te drukken. Klinkt dat te mooi om waar te zijn? Misschien, maar laten we eens kijken hoe we het kunnen proberen. En natuurlijk, met een flinke dosis humor, want lachen is het beste anker dat er is.

Wat is ankeren precies?
In de wereld van de psychologie betekent ankeren dat een specifieke stimulus (zoals een geur, geluid, of zelfs een aanraking) wordt gekoppeld aan een bepaalde emotie of reactie. Denk aan Pavlov en zijn honden: hij liet een bel rinkelen en voilà, de honden begonnen te kwijlen, ook al stond er geen biefstuk klaar. Bij mensen werkt het net zo. Die intense trek in chocolade bij de geur van kerstkransjes? Yup, dat is jouw innerlijke Pavlov.

Het ankeren, of het Pavlov-effect, is gebaseerd op de principes van klassieke conditionering. Dit psychologische proces, ontdekt door Ivan Pavlov, verklaart hoe een neutrale stimulus (zoals een bel) gekoppeld kan worden aan een ongeconditioneerde stimulus (zoals voedsel) om een geconditioneerde respons op te wekken.

Op neurowetenschappelijk niveau speelt de amygdala, een gebied in de hersenen dat betrokken is bij emotionele verwerking en geheugen, een cruciale rol bij ankeren. Wanneer een anker wordt geactiveerd, stimuleert dit de amygdala om neurotransmitters zoals dopamine en noradrenaline vrij te geven, wat leidt tot de gewenste emotionele of fysiologische reactie

Hoe werkt ankeren voor jou?
Er zijn vier eenvoudige stappen om een anker te creëren. En goed nieuws: geen hondenbel nodig.

1. Kies je emotie of staat van zijn.
Wat wil je voelen? Blijheid? Zelfvertrouwen? Of misschien kalmte te midden van een kindergil concert in de supermarkt?
2. Koppel een unieke trigger aan die emotie.
Dit kan een specifiek gebaar zijn (denk aan een vuist in de lucht), een liedje dat je alleen draait als je energie nodig hebt, of zelfs een bepaald parfum dat je draagt wanneer je je best voelt.
3. Oefen het ankeren.
Stel dat je wilt dat het liedje “Eye of the Tiger” je direct in een power-modus brengt. Draai het nummer op momenten dat je je al krachtig voelt – bijvoorbeeld na een goede workout. Je hersenen gaan de twee associëren: power-modus = “Eye of the Tiger.”
4. Test en herhaal.
Gebruik je trigger in situaties waarin je die emotie wilt oproepen. Voel je direct de gewenste boost? Top! Werkt het nog niet helemaal? Herhaal stap 3. Rome is tenslotte ook niet in één dag geankerd.

Hoe je ankeren dagelijks kunt toepassen
Motivatie nodig om te sporten? Zet een up-tempo nummer op dat je direct doet stuiteren. Na een paar sessies word je Pavloviaans naar de gym getrokken zodra je het hoort.

Gestrest? Combineer een diepe ademhaling met een kalmerend woord zoals “rust” en oefen dit tijdens relaxte momenten. Op drukke dagen roep je die rust zo weer op.

Wil je een goede start van de dag? Creëer een ochtendritueel met een specifieke geur of handeling, zoals het drinken van koffie uit een “Superheld”-mok.

Naast auditieve en olfactorische ankers, zijn er diverse andere types

Visuele ankers: Een specifiek handgebaar of een bepaalde kleur kan gekoppeld worden aan een gewenste gemoedstoestand. Bijvoorbeeld, het zien van de kleur groen kan geankerd worden aan een gevoel van kalmte.
Gustatoire (smaak) ankers: Een bepaalde smaak, zoals munt, kan geassocieerd worden met alertheid en focus.
Tactiele ankers: Het aanraken van een specifiek punt op je lichaam, zoals je oorlel, kan gekoppeld worden aan zelfvertrouwen.
Kinesthetische ankers: Een bepaalde lichaamshouding, zoals een ‘power pose’, kan geankerd worden aan een gevoel van kracht en assertiviteit.

Mijn eigen anker fail (en wat ik ervan leerde)
Ankeren kan ook verkeerd gaan, zoals die keer dat ik mijn ochtendkoffie koppelde aan het nummer “Happy” van Pharrell. Elke keer dat ik het nummer nu hoor, krijg ik instant trek in koffie, zelfs om 22.00 uur. Goed voor mijn Pavlov-zelf, slecht voor mijn nachtrust.

De les? Kies je triggers met zorg. Je wilt een anker dat je helpt, niet een die je om 3 uur ’s nachts wakker houdt.

Tot slot: jouw persoonlijke Pavlov
Ankeren is een beetje als het creëren van je eigen superpower. Je geeft jezelf controle over hoe je je voelt, gewoon door de juiste associaties te maken. Of je nu meer energie wilt, sneller wilt ontspannen of een glimlach op je gezicht wilt toveren, het zit allemaal in je brein. En wie weet, als je goed oefent, kwijlen je hersenen uiteindelijk ook bij het geluid van een bel – maar dan van geluk en positiviteit.

Dus, wat wordt jouw eerste anker? Een liedje, een geur of misschien die ene powerpose? Ga ervoor en ontdek hoe Pavlov niet alleen je hersenen, maar ook je leven een boost kan geven.

Verschillende studies ondersteunen de effectiviteit van ankeren
Een onderzoek gepubliceerd in het Journal of Experimental Psychology toonde aan dat ankers significant invloed hebben op besluitvorming, zelfs wanneer de ankers willekeurig zijn.

Een studie in Psychological Science demonstreerde hoe ankeren kan worden gebruikt om prestaties te verbeteren. Proefpersonen die een positief anker kregen voorafgaand aan een taak, presteerden beter dan de controlegroep.

Onderzoek naar neuro-linguïstisch programmeren (NLP) heeft aangetoond dat ankertechnieken effectief kunnen zijn bij het behandelen van fobieën en angststoornissen.