Je kunt je gevoelens onder woorden brengen.
Of je kunt ze uitspreken, in tranen of in stilte.
Je kunt ze opschrijven, verpakken in zinnen, en ze de wereld in sturen.
Maar soms is geen enkel woord toereikend.
Dan blijft er alleen muziek.

Er zijn van die composities die je niet hoort met je oren, maar met je ziel.
Die zich niet aan je opdringen, maar in je nestelen.
Chopins Nocturne no. 20 in C# mineur is er zo een.

Ik weet niet of ik het goed heb, wat ik hoor.
Misschien projecteer ik mijn eigen verdriet.
Misschien hoor ik in die fluisterende noten iets wat Chopin zelf nooit heeft bedoeld.
Maar wat maakt dat uit?

Want wat ik hoor is heimwee.
Een verlangen dat geen rust vindt.
Liefde voor een land dat hij niet kon aanraken.
Een moederland dat achter prikkeldraad van grenzen, machten en oorlog lag.
Ik hoor een stem die zoekt, aarzelt, ademt, fluistert: waar hoor ik thuis?

Frédéric Chopin verliet zijn geboorteland Polen in 1830.
Hij vertrok op het moment dat de Novemberopstand uitbrak – en zou er nooit meer terugkeren.
Een vreemdeling in Parijs, een Pool zonder Polen, een componist die zijn verdriet verzweeg, maar die het toevertrouwde aan zijn vingers.
Niet in woorden. Niet in protest.
Maar in klanken.

Wat hij schreef, was geen strijdlied.
Geen mars, geen volkslied.
Het was een fluistering, een ademtocht.
Een stille smart.
Soms denk ik: het is precies dat wat mij zo raakt.
Het ingehouden verdriet.
De traan die niet valt.
Het schreeuwen zonder stem.

Misschien kwam het ook door De Pianist van Polanski.
De film die me achterliet met een brok in mijn keel, en met Chopins Nocturne als een echo in mijn hoofd.
Een echo van een man die alles verloor, behalve zijn muziek.
Van een volk dat overleefde in stilte.

Waarom raakt het me zo?
Ik weet het niet.
Misschien omdat ik ook wel eens iets verloren ben wat ik nooit meer terugkreeg.
Een tijd. Een plaats.
Een gevoel van thuis.
Misschien herken ik in Chopins melancholie iets van mijn eigen eenzaamheid.
Of die van de wereld.

Sommige muziek is niet om naar te luisteren, maar om door geraakt te worden.
Zonder verweer.
Zoals Chopins Nocturne.
Een vaderland in mineur.