Wij mensen, en ik doe daar hard aan mee, hoewel misschien iets minder dan u, gedragen ons alsof de toekomst een lineaire extrapolatie van het heden zal zijn. Dat zit diep in ons geworteld. Wij denken dat veranderingen lineair zijn, continu en daardoor veelal voorspelbaar. Nog niet zo lang geleden werden in Japan lange termijnplannen geschreven die 100 jaar vooruit keken.
Maar lineair kijken is een fictie. Het bestaat gewoon niet. Het is kunstmatig. De toekomst is veeleer een reeks van ontmoetingen waarbij één gebeurtenis tot volstrekt onvoorspelbare, zelfs verwoestende gevolgen kan leiden. Veranderingen zijn in toenemende mate niet-lineair, discontinu en onvoorspelbaar. De toekomst, houdt er maar rekening mee mensen, lijkt steeds minder op vroeger, én op zoals we hem verwachten.
Een treffend voorbeeld hiervan is Kodak. Opgericht in 1881, groeide het uit tot een enorm bedrijf en was het de uitvinder van de digitale fotografie. In 2012 bestond het bedrijf echter niet meer en stonden 17.000 mensen op straat. Je zou kunnen zeggen dat het de zelfgenoegzaamheid van de directie en het management was waardoor Kodak niet meer bestaat. Zij dachten dat de toekomst lineair was.
Hoe komt het dat de wereld zo snel aan het veranderen is? Dat komt omdat we op de tweede helft van het schaakbord terecht zijn gekomen. Het verhaal gaat dat de uitvinder van het schaakbord bij de keizer werd geroepen. De keizer zei: ‘Wij zijn verrukt over uw uitvinding. Zeg me wat u hebben wilt, en het is van u’. De uitvinder antwoordde: ‘Ik wil graag voor elk vakje van het schaakbord één rijstkorrel hebben met dien verstande dat ik voor het eerste vakje 1 korrel wil, voor het tweede vakje 2 korrels, voor het derde vakje 4, voor het vierde 8, voor het vijfde 16, en dan 32, 64, 128 enzovoort’. De keizer gebood om hier direct gehoor aan te geven, zich niet realiserend dat op het 64ste vakje een rijstberg zou liggen hoger dan de Mount Everest.
Dit illustreert exponentiële groei. En deze vorm van groei heeft zo zijn eigenheid. Het brengt disruptie voort. Disruptie betekent zoveel als ‘uiteenrukking of uiteen scheuring; ontwrichting’. Voorbeelden hiervan zijn Uber, Tesla, Cloud technologie, Internet of Things, AirBnB en 3D-printing.
Disruptie beïnvloedt ook beroepen die aan het verdwijnen zijn of binnenkort zullen verdwijnen, zoals vakbonden, reisagenten, vertalers, taxichauffeurs, tolwegmedewerkers, verzekeringsagenten, hypotheekadviseurs, websiteontwerpers, telefonistes, kassières, receptionisten en woningmakelaars. Zelfs HBO- en universitaire banen zoals accountant, belastingambtenaar, manager, tandtechnieker, sommige advocaten en bibliothecarissen zullen getroffen worden.
Maar niet getreurd, er zullen ook nieuwe banen voor terugkomen. We weten alleen (nog) niet welke. We zullen langzamerhand naar een werkweek van 2, hooguit 3 dagen gaan. De rest van de week zullen we heel hard nodig hebben om onszelf bij te spijkeren in een nimmer aflatende permanente studie.
Voor bedrijven geldt: besef dat 3 van de 5 bedrijven het niet zullen overleven. Het is noodzakelijk om je bedrijf zó in te richten dat het gevoelig wordt voor de turbulentie buiten. Het is ‘Survival of the Fittest’. Niet de grootste bedrijven overleven, ook niet de slimste bedrijven, maar de meest adaptieve bedrijven.
De wereld verandert snel en het is essentieel dat wij, zowel individuen als bedrijven, ons aanpassen aan deze nieuwe realiteit. Alleen dan kunnen we niet alleen overleven, maar ook gedijen in een toekomst die in niets lijkt op de huidige.