Waarom AI meer zal veranderen dan de Industriële en Franse Revolutie samen

Er zijn van die momenten in de geschiedenis waarop de wereld lijkt te verschuiven. Niet in centimeters, maar in betekenis. De Franse Revolutie sloeg de kroon van het hoofd van de koning, de Industriële Revolutie zette de mens in dienst van de machine. Maar wat zich nu voltrekt is geen klaterend spektakel op het plein, geen rookpluim boven fabrieksdaken. Dit is de revolutie zonder fanfare, zonder guillotine – maar met een impact die dieper reikt dan ooit tevoren.

Kunstmatige intelligentie
Zodra je die woorden noemt, glijden de blikken weg. Sommigen denken aan handige apps, anderen aan sciencefiction. Maar wat ze vaak niet beseffen, is dat AI geen gadget is. Geen handigheidje. Geen luxe. AI is een systeemveranderaar. Een radicale hertekening van wat het betekent om mens te zijn in een wereld die slimmer wordt zonder ons.

De stilte voor de storm
We leven nog in de luwte. AI wordt ingezet voor tekstjes, plaatjes, datadumpjes. We lachen om ChatGPT die een limerick schrijft over een belastinginspecteur of een foto maakt van een kat in een ruimteschip. Maar intussen worden hele beroepsgroepen ondergraven.

Niet morgen. Nu
De boekhouder die tien jaar ervaring heeft? Binnenkort overbodig. De tekstschrijver die ooit goud waard was? Wordt ingehaald door algoritmen die in seconden schrijven wat hij in uren deed. De jurist, de vertaler, de klantenservicemedewerker, de radioloog, de marketeer – allen zijn verwisselbaar geworden. Niet vanwege falen, maar vanwege de snelheid waarmee ‘goed genoeg’ geautomatiseerd wordt.

Wie er sneuvelt in stilte
De vorige revoluties hadden rook, lawaai en opstand. Deze heeft stilte. Geen stakingen. Geen barricades. Alleen systemen die ’s nachts leren, terwijl wij slapen.
AI zal vooral de middelste lagen raken – de beroepen waar structuur, analyse en herhaling de kern vormen. Mensen met diploma’s, bureaus, targets. Het zijn de nieuwe wevers van deze tijd. Eens onmisbaar. Nu stilletjes vervangen.

Ironisch genoeg zijn het de mensen met het hoofdwerk – de denkers, planners, analisten – die als eersten worden ingehaald. De handen, die nog zorg dragen, bouwen, aanraken, blijven voorlopig buiten schot. Zorg, onderwijs, ambacht – ze ademen iets wat AI (nog) niet kan: menselijkheid.

Wat ervoor terugkomt
Men zegt: “Voor elke verdwijnende baan, komt een nieuwe.” Dat is deels waar. Er komen AI-ethici. Prompt engineers. Mens-machine-coaches. Creatieve supervisors. Maar laten we eerlijk zijn: deze nieuwe banen zijn minder talrijk, complexer, en vereisen vaardigheden die veel mensen nooit geleerd hebben – of niet snel genoeg zullen kunnen leren.

We scheppen een samenleving waarin de slimsten sneller worden, en de rest achterblijft. Waarin diploma’s niet langer garantie geven op relevantie. Waarin mensen zich afvragen: Wat ben ik nog waard als een machine mij voor is?

De prijs van vooruitgang
De vraag is niet of AI banen zal vernietigen. De vraag is wat we doen met de mensen die daardoor hun houvast verliezen. Want een baan is niet alleen inkomen. Het is ritme, zelfbeeld, zingeving, betekenis. Een dagstructuur. Een reden om op te staan. Een antwoord op de vraag: Wat doe jij in het leven?

Wat gebeurt er met een samenleving waarin miljoenen mensen zich vervangen voelen?

Niet door een betere collega. Maar door een algoritme dat geen koffie drinkt, nooit ziek is, en binnen een seconde antwoordt.

Wat gebeurt er met ons als de zingeving, die ooit voortkwam uit werk, onder onze voeten verdwijnt?

Dit is een morele revolutie
Deze revolutie vraagt geen technologie, maar wijsheid. Geen investeringen, maar reflectie. De opkomst van AI is geen technisch vraagstuk. Het is een morele toets.
Hoeveel menselijkheid kunnen we behouden, als systemen slimmer worden dan wij?

Hoe herdefiniëren we waarde, als ‘efficiëntie’ het laatste woord krijgt?

Hoe zorgen we dat we mensen niet reduceren tot functies die door een app kunnen worden overgenomen?

De klok tikt
Misschien is dit onze kans om werk opnieuw te definiëren. Om mensen te bevrijden van nutteloze banen en hen de ruimte te geven voor zorg, creativiteit, relaties, reflectie. Maar dan moeten we nú durven nadenken. Niet alleen als beleidsmakers, maar als samenleving. Als ouders. Als kinderen. Als mensen die straks de gevolgen dragen.

AI verandert alles.

Het is de derde grote aardschok.

En als we niet uitkijken, worden we wakker in een wereld die ons niet meer nodig heeft.

Praat deze week met een collega over wat AI voor jou betekent.