Soms vraag ik me af of mijn koelkast er ’s nachts eigenlijk wel is. Ik bedoel: zolang ik boven in bed lig, met mijn ogen dicht, bestaat dat apparaat beneden dan wel? Of duikt hij alleen weer op zodra ik om drie uur ’s nachts hongerig naar beneden strompel om iets te pakken dat er waarschijnlijk niet meer ligt?

Welkom in de wereld van het subjectief idealisme – een filosofische theorie die stelt dat de werkelijkheid alleen bestaat in onze waarneming. Met andere woorden: als ik mijn koelkast niet zie, is hij misschien gewoon tijdelijk… opgeheven. Dat zou in elk geval verklaren waarom de taart die ik gisteren nog keurig op het tweede plankje had gezet, vandaag spoorloos verdwenen is.

Als niemand het leest, bestaat het dan wel?
We leven in een tijd waarin deze oude gedachte verrassend modern klinkt. Want wees eerlijk: als je een appje verstuurt dat niemand leest, bestaat het dan eigenlijk wel? Of als je notulen maakt die linea recta in een digitale la verdwijnen, heb je ze dan wel geschreven? (Voor de goede orde: ik pleit er níet voor dat alle notulen voortaan immaterieel worden, ook al klinkt dat heel aantrekkelijk.)

De cloud als immateriële hemel
Nog een voorbeeld. Onze hele wereld zit tegenwoordig in de cloud. Maar stel dat niemand je vakantiefoto’s opent – bestaan ze dan wel? Misschien zweven ze daar, als een soort ideeënhemel, alleen maar rond tot er iemand inlogt. George Berkeley, de filosoof die dit immaterialisme groot maakte, zou zijn tijd ver vooruit zijn geweest. Hij had het alleen niet over iCloud, maar over God die alles constant in de gaten houdt. Je kunt er immers niet op vertrouwen dat wij stervelingen consequent genoeg kijken om de boel in stand te houden.

De meta-wereld
En dan is er nog de virtual reality-bril. Zodra je die opzet, is de wereld om je heen weg. Wat is er dan echter: de pixels in je ogen of de woonkamer waar je net nog stond? Misschien zijn we allemaal avatars in elkaars geest. Een soort meta avant la lettre.

Tot slot
Dus ja, misschien bestaat mijn koelkast alleen als ik hem open. En misschien verdwijnt dit blog zodra jij het wegklikt. Dat zou de ultieme wraak zijn van het immateriële: je schrijft een stukje, iemand leest het niet, en poef – het was er nooit.

Maar goed, mocht je dit lezen: fijn dat je er wél bent. Al is het maar in mijn hoofd.